Bazylika św. Wincentego a Paulo – największy kościół w Bydgoszczy

Nie samym Starym Miastem Bydgoszcz stoi. Wiele ciekawych budynków i miejsc można zobaczyć również na bydgoskim, zabytkowym Śródmieściu. Jednym z nich jest Bazylika Mniejsza p.w. św. Wincentego a Paulo. Największa świątynia w mieście, ale i jeden z największych obiektów sakralnych w Polsce. W jej wnętrzu pomieścić może się do 12 tysięcy osób. Dostępna jest dla zwiedzających przez cały dzień. Warto skorzystać z tej możliwości i zajrzeć choć na moment. Przeczytajcie w naszym poście dlaczego.

 

Bydgoska Bazylika jak Rzymski Panteon

 

Bydgoska Bazylika została zaprojektowana przez poznańskiego architekta Adama Ballenstedta. Za wzór posłużyła mu inna chrześcijańska budowla – rzymski Panteon. Środkowa część kościoła mocno do niego nawiązuje. We wnętrzu umieszczono podobnie jak w Panteonie 8 ołtarzy z figurami świętych. Są one najstarszymi elementami zdobniczymi w świątyni. Podczas oprowadzań padają z ust turystów również porównania z Watykańską Bazyliką Świętego Piotra.

 

 

Działka na której rozpoczęto budowę, została ofiarowano w roku 1923 Księżą Misjonarzom św. Wincentego a Paulo. Nowy kościół miał uświetnić 300-lecie powstania ich zgromadzenia. Oprócz świątyni zaprojektowano również dwuskrzydłowy dom dla wspólnoty. W pierwotnym założeniu jedna część miała być wykorzystywana jako szkoła i internat dla chłopców. 27 września 1925 wmurowano kamień węgielny z aktem erekcyjnym. Tym samym oficjalnie rozpoczęła się budowa największego w mieście obiektu sakralnego. Pomysł na budowę kościoła powstał krótko po odzyskaniu przez Bydgoszcz niepodległości. Neoklasycystyczny gmach stać się miał dla mieszkańców pomnikiem wdzięczności Opatrzności Bożej za powrót po 148 latach Bydgoszczy do granic Polski. Chciano stworzyć miejsce dla nowych, polskich wiernych, licznie przybyłych do miasta. W okresie pruskim budowano jedynie kościoły ewangelickie, stąd deficyt kościołów rzymsko-katolickich.

 

 

Wyjątek stanowiła świątynia Świętej Trójcy , konsekrowana w 1913 roku, w której odbywały się regularnie nabożeństwa w języku polskim.

 

Bazylika w płomieniach

 

Pod koniec lat 30 kościół był już na ukończeniu. Niestety do planowanej konsekracji nie doszło. Wybuch II Wojny Światowej doprowadził do dewastacji obiektu. Hitlerowcy zamienili główne wnętrze na magazyn, a przednie skrzydła na koszary. Dokonano licznych profanacji i kradzieży kościelnego mienia. W trakcie okupacji 4 księży straciło życie poprzez rozstrzelanie, a 2 wywieziono do obozów koncentracyjnych. Wycofujące się z miasta niemieckie wojsko podpaliło świątynię, a wojska radzieckie dokonały ostrzału. Mimo tego, iż gaszenie pożaru trwało dwa dni, nie doszło do zawalenia się budynku. Mieszkańcy Bydgoszczy uznali to za cud. Wnętrze zostało jednak doszczętnie zniszczone, a ogromna kopuła pękła.

Wiosną tego samego roku zaczęli napływać pierwsi misjonarze z Krakowa, którzy odgruzowali świątynię. W maju rozpoczęto odprawianie nabożeństw dla wiernych, jednak wnętrze w dalszym ciągu było w kiepskim stanie.

 

Profesor Zin na ratunek Bazylice

 

Odbudowa przebiegała mozolnie. Do lat 60-tych działano bez poparcia ze strony władz miejskich i politycznych. Dopiero kiedy w roku 1967 opiekę merytoryczną nad wykończeniem wnętrza objął Profesor Zin, prace ruszyły pełną parą. Kierował w tamtym czasie Instytutem Historii Architektury i Konserwacji Zabytków. Dziś jego osoba wspominana jest głównie w kontekście cyklu programów „Piórkiem i węglem”. Popularyzował w nim wiedzę o historii i sztuce w ciekawy i dostępny dla zwykłego śmiertelnika sposób. Seniorzy oprowadzani po Bydgoszczy słysząc jego nazwisko w odniesieniu do Bazyliki, zawsze są pod wrażeniem 🙂

 

 

Był pomysłodawcą stworzenia latarni na szczycie nowej kopuły, dzięki której światło mogło nareszcie docierać również w głąb gmachu. Największy jednak wkład miał w zaprojektowanie wystroju wnętrza.

 

Wnętrze pełne mozaik – zwiedzanie Bazyliki św. Wincentego a Paulo

 

Będąc w Bydgoszczy warto zwiedzić wnętrze Bazyliki i obejrzeć zachwycające kasetony, witraże oraz mozaiki. Wystrój powstawał według koncepcji Profesora Zina do lat 80-tych.

Na szczególną uwagę zasługuje wnętrze kopuły. Ozdobione zostało rozetami przedstawiającymi polskie kwiaty. Zostały one wykonane ze sztucznego kamienia, największe z nich mają 2 metry średnicy i waż 300 kg !

 

Uwagę przykuwa również umieszczona pod chórem abstrakcyjna mozaika”Stworzenie Świata”. Dominuje w niej czerwień, żółć i błękit. Tło w ołtarzu głównym, tworzone kilka lat później, mocno nawiązuje do niej kolorystycznie i stylistycznie.

W prezbiterium dominuje potężna, półmetrowa figura ukrzyżowanego Chrystusa. Rozciągnięte na krzyżu ramiona mają szerokość 400 cm. U stóp krucyfiksu umieszczona została rzeźba przedstawiająca patrona kościoła wraz z ubogimi, którym poświęcił swoje życie. Na ścianie wschodniej i zachodniej umieszczono kolejne mozaiki. Wszystkie zostały wykonane z drobnych, kolorowych kawałków ceramiki. Warto zadrzeć głowę i popodziwiać także liczne, zdobne  kasetony umieszczone w sklepieniach bocznych.

Czy w Bydgoszczy mamy bazylikę?

Według architektonicznych wytycznych bydgoski kościół nie spełnia wymogów bycia bazyliką, gdyż nad nawami bocznymi brak okien, które doświetlałyby wnętrze. W pierwotnym projekcie, kopuła miała zostać ozdobiona 3 rzędami okrągłych okien, jednak plan uległ przeobrażeniom. Ostatecznie kościół stał się budynkiem w typie pseudobazyliki. Jednak potocznie przez mieszkańców nazywany był zawsze bazyliką. Kropkę nad i postawił w 1997 roku Papież Jan Paweł II, podnosząc świątynię do rangi Bazyliki Mniejszej.

 

Dopiero w latach 90-tych udało się otynkować świątynię, wymienić ławki oraz posadzkę. W 2017 roku ogłoszono oficjalnie zakończenie prac budowlanych. Zbiegło się to z uroczystym świętowaniem 400-lecia charyzmatu św. Wincentego a Paulo. Jednakże ta potężna budowla nieustannie jest pod opieką konserwatorką, a w jej wnętrzu możemy dostrzec ciągłe zmiany. Dochodzą obrazy i nowe elementy wyposażenia. 

 

Księża Misjonarze są otwarci na turystów. W wybranych terminach udostępniają wejście na kopułę Bazyliki, skąd rozpościera się piękny widok na miasto. W czerwcu podczas festiwalu Nowe Spojrzenie dla mieszkańców i turystów przygotowywane zostają na balkonie kopuły materace, na których można usiąść i na spokojnie nacieszyć się atmosferą Bydgoszczy lub posłuchać koncertów odbywających się na dole.

 

 

Nawet jeśli nie jesteś fanem zwiedzania kościołów, to w Bydgoszczy koniecznie znajdź czas śródmiejską Bazylikę oraz na Staromiejską Katedrę. Nie pożałujesz!

Monika