fbpx

Bydgoszcz może pochwalić się wieloma ciekawymi, choć mało znanymi legendami. Przybliżymy więc nieco podania i legendy Bydgoszczy.

 

Skąd pochodzi nazwa Bydgoszcz?

 

Są dwie legendy Bydgoszczy, które opisują powstanie nazwy naszego miasta. Pierwsza mówi o dwóch braciach o imionach: Byd i Gost.

„Dawno, dawno temu od południa w stronę morza wędrowali dwaj bracia: Byd i Gost. Mijali łąki, jeziora, lasy, wzniesienia, doliny i bagna. Podróż zdawała się nie mieć końca. Byd szukał gęstych lasów, żeby łatwo materiał na budowę osady było pozyskać. Gost z kolei poszukiwał rzeki zasobnej w ryby i na tyle dużej, by gród przed najazdem wrogów chroniła. Po wielu dniach, gdy ich oczom ukazała się rzeka Brdą nazywana, bracia wędrówkę postanowili zakończyć. Lasy były tutaj dorodne niezwykle, a jeziora rozrzucone między łąkami licznie. Przez krainę przebiegały również drogi łączące północ z południem i wschód z zachodem. Miejsce było dogodne, założyli więc tutaj gród, który nazwali od połączonych imion Bydgost”.

 

Gra miejska Sekret Piwowara - Stare Miasto Bydgoszcz

Makieta Średniowiecznej Bydgoszczy

 

Inna legenda mówi o tym, że w dawnych, przedgrodowych czasach nad rzeką Brdą istniała osada, która wywoływała strach wśród podróżnych. Nikt nie chciał przeprawiać się rzeką koło niegościnnej Bićgości. Nazwa jej bowiem niosła jasny przekaz o braku gościnności mieszkańców i ich napaściach na przyjezdnych.

 

 Skarb i Wyspa Młyńska

 

Niektóre legendy Bydgoszczy mają w sobie więcej niż ziarenko prawdy. Tak jest z opowieścią o skarbie zakopanym na Wyspie Młyńskiej. Gry działała tam jeszcze mennica, to jej ubodzy pracownicy wykradali złoto i srebro do wyrobu monet. Kruszce, których nie mogli wynieść z uwagi na czujnych strażników, zakopywali na terenie mennicy.

 

Skarb Bydgoski

Skarb Bydgoski odnaleziony w Katedrze

 

Miejsce oznaczyli na sekretnej mapie, która jednak zniknęła bez wieści, a miejsce, mimo, że szukane przez wielu, nie zostało odnalezione. Wiele wieków później, zimą roku 2018 skarb nieoczekiwanie został odnaleziony, a skrywała go … Katedra Bydgoska.

 

Legenda o Kacie, który mieszkał w Bramie Poznańskiej

 

Jedna z najstarszych legend Bydgoszczy opowiada o kacie i jego przyjacielu, ubogim krawcu Janku, który mieszkał w rozsypującej się chatce obok bramy poznańskiej. Pewnego dnia młodzieniec, skończywszy szyć szaty dla wytwornego mieszczanina, postanowił wybrać się na spacer z ukochaną. Ledwo zakochani minęli bramę spotkał ich zagraniczny kupiec, podążający do miasta. Zatrzymał się owy wóz i wysiadł z niego kupiec oferujący pięknej dziewczynie dostatnie, które nawet jej się nie śniło. Słowa kupca tak wzburzyły Janka, że rzucił się na bogacza z pięściami. Pobity i upokorzony kupiec udał się na skargę prosto do burmistrza Bydgoszczy, a ten nie mógł zrobić nic innego, tylko biednego Janka skazać na śmierć.

 

Legenda o bydgoskim kacie

Legenda o bydgoskim kacie

 

Dekapitację zaplanowano na niedzielę. Osądzonego wprowadzono do lochu w bramie poznańskiej, gdzie odwiedził go kat. Postanowił pomóc młodemu przyjacielowi. „Przed wejściem na rynek sznury na rękach i nogach Ci poluzuję, a kiedy już topór nad głową twoją podniosę czym prędzej uciekaj do bramy poznańskiej. Straży tam nie będzie, a wrota będą uchylone” – powiedział kat przestraszonemu Jankowi. Wszystko przebiegło zgodnie z planem, a Janek biegnąc zabrał ze sobą ukochaną. Ludzie krzyczeli: „Chwytajcie go, chwytajcie” Wybiegli za bramę i ślad po nich zaginął, jakby rozpuścili się we mgle. W miejscu, gdzie zniknęli jest dziś ulica Chwytowo.

Brama Poznańska mieściła się na ulicy Długiej, na przeciwko dzisiejszej lokalizacji Muzeum Mydła i Historii Brudu.

 

Co Mistrz Twardowski robił w Bydgoszczy?

 

Pobyt Mistrza Twardowskiego w Bydgoszczy zrelacjonował Józef Ignacy Kraszewski w powieści „Mistrz Twardowski”. Opis wjazdu Twardowskiego na kogucie czy też na krześle wywołuje niemałe poruszenie. Mistrz i jego sługa Maciej oraz dwa diabełki Smołka i Węgliszek zadomowili się w karczmie na Starym Rynku pod nazwą „Zgorzelec”. Długa kolejka interesantów przez cztery miesiące stała przed drzwiami karczmy. Każdy z mieszkańców chciał pozyskać coś dla siebie. Jedni chcieli być bogatsi, inni chcieli być odważniejsi, a jeszcze inni odzyskać utracone zdrowie. Jednym z zainteresowanych magicznymi zdolnościami Twardowskiego był Burmistrz Słomka. Chciał on odmłodnieć, gdyż jako sędziwy starzec nie mógł nadążyć za młodziutką żoną. Mistrz Twardowski przygotował wywar magiczny i wykąpał w nim starca. Niestety po powrocie do domu, nie został rozpoznany ani przez żonę ani służbę. Dopiero po całej nocy udowadniania, rzeczeni wpuścili go do domu.

Twardowski w Bydgoszczy

Twardowski w Bydgoszczy

 

Pamiątką wizyty Twardowskiego w Bydgoszczy jest figura maga wychylająca się z okna kamienicy Stary Rynek 15 każdego dnia o 13.13 i 21.13.

 

Czarownice z Łysej Góry 

 

Legendy Bydgoszczy czasem wspominają także czarownice: Katarzynę z Bydgoszczy czy też czarownice z Fordonu. Przed XIII wiekiem strzygi żyły w Koronowie. Gdy jednak do miasteczka sprowadzili się Cystersi, przegnali kobiety parające się czarami. Koronowo wtedy zamieniły na Bydgoskie Karpaty, czyli wzgórza nad Bydgoszczą (dziś: okolice ulicy Karpackiej).

Tam uprawiały swoje czary, gotowały strawę dla diabłów i latały na miotłach. Przechodząc od legend do prawdy wiemy na pewno, że ludzie w wiekach średnich i aż do XVIII wieku gorliwie wierzyli w czary, zjawy i złe moce, które kobiety potrafią czynić. Bali się złych uroków, które z zazdrości lub złego serca może taka czarownica sprowadzić na gospodarstwo. Niewiele było trzeba, aby kobietę oskarżyć i szybko skazać za używanie czarnej magii. W samym tylko Fordonie, który niegdyś był odrębnym miastem, w księdze parafialnej są zapisy o  70 procesach o czary! Kobiety, po krótkim i niesprawiedliwym procesie lub przed nim jeszcze, były torturowane.

Z czarownicami bydgoskimi wiążą się jeszcze dwa miejsca w Bydgoszczy. Zaułek od strony ulicy Jana Kazimierza oraz okolice dawnego kościoła Św. Idziego, czyli dzisiejsza ulica Kujawska. Tam właśnie całkiem niedawno odkryto pochówki strzyg i czarownic. Ich szkielety zawsze oddzielone od głowy są dachówką, a z klatki piersiowej sterczy kołek. Zaułek z kolei to miejsce, gdzie ponad głową przewieszony jest „most” skazańców. Skazane na śmierć czarownice ponoć słychać było stojąc właśnie w owym miejscu.

 

Legenda o Białej Damie z bydgoskiego zamku

 

Ostatnią legendą, o której Wam opowiem jest historia z bydgoskiego zamku. Związana jest z okrutnym kasztelanem Karolusem, który mieszkał tam wraz ze swą piękną córką Angeliką. Angelika nie mogła wychodzić z zamku, gdyż jej ojciec bardzo się o nią bał. Pewnego dnia do zamku przyprowadzony został piękny książę Jarosław. Zły Karolus uwięził go w lochach. Angelika z wielką ciekawością poszła do piwnic i poznała księcia. Zakochali się w sobie od pierwszego wejrzenia. Po pewnym czasie Jarosław poprosił o uwolnienie, a w zamian obiecał, że wróci po dziewczynę i weźmie ją za żonę. Panna zgodziła się bez wahania.

 

Biała dama - legenda bydgoska

Biała dama – legenda bydgoska

 

Wiele wody w Brdzie upłynęło zanim Jarosław wrócił po ukochaną. Była to ciemna i zimna noc. Angelikę obudził szczęk oręża i głosy bitwy toczącej się pod zamczyskiem. Wyjrzała ze swej wieży i zobaczyła Jarosława na białym koniu. Jej radość nie trwała długo. W jednej chwili jego pierś przeszył miecz rycerza w czarnej zbroi. Biały płaszcz pokrył się krwią i Jarosław padł martwy. Niewiele myśląc, Angelika dobyła sztyletu i ruszyła na przedzamcze. Rycerz w czarnej zbroi napawał się zwycięstwem stojąc nad ofiarą. Zrozpaczona dziewczyna wbiła mu nóż prosto w plecy. Gdy tajemniczy rycerz padł zrozumiała kim był i co się stało. W jednej chwili pojęła, że zabiła własnego ojca. Pogrążona w smutku rzuciła się odmęty rzeki Brdy, kończąc swój żywot. Od kolejnej pełni, duch przeklętej dziewczyny nawiedzał zamek. Było tak aż do jego rozbiórki. Potem Biała Dama nawiedzała jeszcze Wyspę Młyńską, wciąż szukając swojego Jarosława.

 

Spacer „Duchy i Legendy Bydgoszczy”

 

Legendy Bydgoszczy są związane mocno z dawnymi, słowiańskimi wierzeniami. Sporo w nich także elementów kujawskiego folkloru. Jeśli lubicie mroczne klimaty, zachęcamy do skorzystania z wieczornych i nocnych spacerów z przewodnikiem. Spacer „Duchy i Legendy Bydgoszczy” z  przewodnikiem w stroju historycznym wprowadzi w klimat dawnych czasów i będzie uatrakcyjnieniem każdego spotkania, które można zakończyć w karczmie 🙂

 

Mieszczka Bydgoska

Mieszczka Bydgoska

 

 

Do zobaczenia w mrocznej Bydgoszczy!

 

Daria