Wszystkich Świętych – jedno z najpopularniejszych świąt w Polsce.

Zawsze na początku listopada tłumnie odwiedzamy swych bliskich zmarłych. Palimy znicze, modlitwy się nad grobem i wspominamy. Nie bez powodu dzieje się to właśnie na początku listopada. Przybliżamy genezę i najważniejsze fakty o Święcie Wszystkich Świętych oraz Zaduszkach. Przeczytajcie też koniecznie wpis Darii o turystyce cmentarnej : Cmentarz czyli Facebook przodków.

Wszystkich Świętych – dlaczego obchodzimy w listopadzie?

Dlaczego Wszystkich Świętych wypada w listopadzie? Można by pomyśleć, że to dla tego, iż jesienne miesiące sprzyjają refleksji nad przemijaniem. Czy jednak na pewno?

 

 

Już od starożytności znana była tradycja wspominania świętych męczenników, którzy zginęli w imię wiary chrześcijańskiej.  Z czasem rozszerzono to grono również o pozostałe osoby uznane za święte. Początkowo święto to obchodzono wiosną w okresie Wielkanocnym lub po Zesłaniu Ducha Świętego. Powtarzającą się często datą był 13 maja. Tego też dnia w VII wieku Papież Bonifacy, przeniósł relikwie najbardziej czczonych świętych męczenników do Panteonu. Tak naprawdę dopiero w 935 roku głowa kościoła w osobie papieża Jana XI wyznacza 1 listopada, jako datę oficjalnych obchodów uroczystości Wszystkich Świętych. Natomiast teksty liturgiczne ustalono ostatecznie na Soborze Trydenckim. Oparte je na 7 rozdziale Apokalipsy św. Jana oraz na psalmach nawołujących do powszechnego powołania ludzi do świętości.

Czym różni się Święto Wszystkich Świętych od Dnia Zadusznego?

Czym różnią się Zaduszki od Dnia Wszystkich Świętych i który dzień jest ważniejszy? Przede wszystkim warto pamiętać, że tylko 1 listopada jest świętem nakazanym, w którym wymagane jest uczestnictwo w mszy świętej. W Dniu Zadusznym nie świętujemy, a wspominamy. Jest to dzień, w którym według nauki Kościoła Katolickiego, w wyjątkowy sposób możemy wspomóc naszych bliskich lub dalszych członków rodziny oraz przyjaciół. Modlitwy kierowane są w szczególności za osoby w czyśćcu cierpiące, oczekujące na wejście do nieba. Co do ważności, to w kwestii formalnej oczywiście ważniejszym świętem jest Święto Wszystkich Świętych. Mimo tego często modlitwa do świętych jest tylko wątkiem pobocznym całego wydarzenia.

 

 

To dlatego, że w oba te dni skupiamy naszą uwagę głównie na grobach naszych bliskich. Zamiast wesołego święta ku czci tych co dostali się już do nieba, mamy często jedynie sprzątanie grobów, przekładanie zniczy z miejsca na miejsce i poszukiwanie najładniejszych chryzantem. Winę za brak umiejętności rozdzielnia tych dni możemy zrzucić na okres PRL- u. W tym czasie ustalono, iż można wszystko zawszeć w jednym dniu nazywając go Dniem Zmarłych i uznać to za kolejną świecką tradycję do odhaczenia.

Dlaczego na grobach zapalamy znicze?

Zapalamy znicze, ponieważ symbolika ognia jest tego dnia bardzo ważna. Wywodzi się z przedchrześcijańskich obrzędów nazywanych Dziadami. Dawniej ogniska palone na rozstajach dróg miały oświetlać drogę wędrującym duszą. Wierzono też , że ogień przyciąga dobre duchy, a zagradza drogę złym demonom. Palono również świece, które miały ogrzać powracające dusze. Zwyczaj ten podtrzymujemy do dziś stawiając na grobach znicze. Ponieważ pogańskie rytuały przemianowano na religijne obrzędy, to współcześnie ogień w zniczu jest metaforą życia wiecznego. Ma również rozjaśniać mrok niewiedzy i niszczyć grzech.

 

 

Noc zaduszkowa obchodzona z 31 na 1 listopada uznawana była za czas, kiedy zacierała się granica dwóch światów. Przyroda zamiera, a dusze powracają, aby obcować z żywymi. Karmienie i pojenie dusz, miało zapewnić ich spokój w zaświatach. Obrzędy zaduszkowe miały na celu pozyskanie przychylności zmarłych, którzy mieli wpływ na płodność oraz urodzaj. Wierzono, że trzeba zabiegać o dobre relacje z przodkami goszcząc ich w swych domostwach.

Halloween – bać się czy śmiać?

Halloween podobnie jak Zaduszki nie jest tworem nowym. Dziś kojarzy nam się głównie z wampirami, czaszkami, pająkami i dyniami. Wiele osób krytykuje je za skomercjalizowany charakter, amerykański wymysł i satanistyczny wydźwięk. Jednak tradycja ta jest starsza niż myślicie.

 

 

Korzeni Halloween upatruje się w celtyckim święcie pożegnania jesieni. Celtowie cieszyli się ze zbiorów, ale czuli nadchodzące trudy zimowych miesięcy. Wierzono, że w noc 31 października Bóg Śmierci Samhain sprowadza dusze zmarłych, aby odpokutowały na ziemi swe występki. Mówiono, że tego dnia duchy przechadzają się po ulicach, dlatego w celu ich odstraszenia noszono dziwaczne stroje i zakładano maski. Czasem za maskami próbowano się również ukryć. Liczono, że złe zjawy wezmą nas za inne zbłąkane dusze. Sama nazwa wywodzi się prawdopodobnie od słów All Hallows’Eve czyli wigilia Wszystkich Świętych. Wydrążone dynie to pomysł amerykański. Wcześniej świeczki umieszczano w brukwi, burakach czy rzepie. Światło w nich ukryte, również miało odstraszać złe duchy.

 

 

W Polsce Halloween to zabawa wyłącznie dla młodszych pokoleń. W odróżnieniu do Ameryki czy Wielkiej Brytanii, dzieci raczej nie chodzą po domach sąsiadów. Słodycze zbierają głównie w kręgu rodzinnym. Zabawa skupia się na samym przebieraniu się za straszne postaci i wesołej zabawie.

Czy święto Wszystkich Świętych może być wesołe?

Święto Wszystkich Świętych w wydaniu na wesoło? Jest to możliwe. Najlepszym przykładem może być Dia De Muertos czyli meksykańskie obchody Dnia Zmarłych.

 

 

Są one tak wyjątkowe, iż w 2008 roku zostały wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO. Wywodzą się z dawnych praktyk Azteków i Majów – kultu przodków. Odbywały się na koniec lata i trwały około miesiąca. Był to festiwal poświęcony Królowej Śmierci, żonie Władcy Krainy Umarłych. Podczas uroczystości oddawano cześć zmarłym bliskim. Poważne zmiany nadeszły wraz z konkwistadorami z Hiszpanii. Przybyli oni aby krzewić katolicyzm i oburzyły ich pogańskie zwyczaje. Rozkazali przeniesienie uroczystości na początek listopada, aby połączyć je z ogólnie przyjętym Dniem Zadusznym.

 

 

Na całe szczęście wiele elementów pozostało nie zmienionych. Przede wszystkim radosny wydźwięk uroczystości. Podczas święta możemy zobaczyć kolorowe, wymyślne wieńce na ołtarzach ku czci zmarłych, pielgrzymki cmentarne, specjalne wypieki i mnóstwo aksamitek. Kwiaty te hodowane dawniej przez Azteków mają według ludności meksykańskiej moc wzywania dusz zmarłych. Podobnie jak podczas słowiańskich Dziadów, przygotowywany jest pokarm oraz napitek.

Cmentarze w Bydgoszczy

Najstarszą i do dziś użytkowaną nekropolią w Bydgoszczy jest cmentarzem Starofarny powstały w 1809 roku. Znajduje się tuż przy Starym Kanale Bydgoskiem. Mimo przebudowy ulicy Grunwaldzkiej, cmentarz ocalał w prawie nie zmienionej formie. Znajdziemy na nim wiele ciekawych i zabytkowych nagrobków. Odwiedzić na nim możecie miejsce pochówku znanego, bydgoskiego literata – Jerzego Sulimy-Kamińskiego, autora trylogii „Most Królowej Jadwigi” napisanej w bydgoskiej gwarze. Jednym z najpiękniejszych cmentarzy w Bydgoszczy jest natomiast cmentarz Nowofarny. Tu znajdziecie chociażby grób najznakomitszego bydgoskiego budowniczego z okresu przełomu XIX/XX wieku – Józefa Święcickiego. W całym mieści mamy łącznie 19 cmentarzy. Tym największym jest Cmentarz Komunalny na ulicy Wiślanej.

Od 2 lat w Bydgoszczy tego dnia komunikacja miejska jest udostępniana dla mieszkańców za darmo. Pozwala to częściowo  na usprawnienie ruchu na ulicach w pobliżu cmentarzy.

Sporym ułatwienie  jest również strona i aplikacja e-cmentarze do pobrania na www.cmentarze.bydgoszcz.pl. Dzięki niej nie tylko odnajdziecie bez problemu dawno nieodwiedzany grób, ale również z domu bezpiecznie  zapalicie e-znicz na nagrobku Waszych bliskich. Jest to dobry pomysł, szczególnie w tegorocznej sytuacji epidemiologicznej.

 

 

Uroczystość Wszystkich Świętych jest również dobrą okazją na wieczorny spacer. Cmentarze przepełnione światłem zniczy o zmroku robią niesamowite wrażenie. Możemy poczuć się jak podczas dawnych obrzędów, kiedy światło przywoływało duchy przodków, a obcowanie żywych z umarłymi było na porządku dziennym… podczas tej wyjątkowej nocy.

 

MONIKA